Küreselleşen dünyada her geçen gün kişi ve kurumlar birbirlerine daha da yakınlaşmaktadırlar. Sağlık bilişimi alanında yazılım geliştiren firmaların da daha iyi hizmet sunmak amacı ile standartlar hususunda birlikte çalışmaları gerekmektedir. Bu duruma en iyi örnek olarak sağlık bilişiminin en büyük yazılım ve test organizasyonu olarak kabul edilen IHE'yi (Integrating the Healthcare Enterprises) verebiliriz. Interoperabilite yani birlikte çalışabilirlik için en önemli araçlardan biri olan olan  IHE hakkında Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji, Biyoistatistik ve Tıp  Bilişimi Anabilim Dalı'ndan IHE  Türkiye Başkanı Prof. Dr. Utku Şenol ile söyleşide bulunduk.

IHE'nin tam olarak ne olduğu hakkında bilgi verebilir misiniz?

            IHE;

            RSNA (Radiological Society of North America),

            HIMSS (Healthcare Information Management Systems Society),

            ACC (American College of Cardiology) tarafından 1997 yılında kurulan ve günümüzde çok sayıda meslek kuruluşu, hizmet sağlayıcı, ulusal sağlık otoritesi, standart organizasyonu tarafından desteklenen kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. Bir standart kuruluşu değildir. Ancak var olan standartları kullanarak teknik çerçeveler oluşturur.

            IHE'nin amacı, kapsamı ve faydaları hakkında kısaca bilgi verebilir misiniz?

            IHE'nin (Integrating the Healthcare Enterprises) ana amacı sağlık bilişimi yazılımları aracılığı ile daha kaliteli hasta bakımı sağlamak ve  birlikte çalışabilirliği kolaylaştırabilmektir. IHE, sağlık kuruluşlarında Bilişim Sistemleri arasında veri paylaşımını geliştirmek amacıyla gerekli teknik çerçeveleri belirleme üzerine çalışır. Etkili ESK oluşturulmasını, yönetilmesini ve erişimini sağlar.

            Faydaları:

            - Klinik bilgilerin etkili paylaşımı,

            - Daha kolay sistem uygulamaları,

            - İş akışı optimizasyonu,

            - Gelişmiş hasta bakım kalitesi olarak sıralanabilir.

            Peki niçin IHE?

            Saatlerce anlatılacak bu soruyu tek cümle ile yanıtlayayım “IHE artık vazgeçilmez olma yolundadır”.

            IHE organizasyon ve süreçleri

            IHE Uluslararası,  organizasyonun en üstündeki yapıdır. IHE Avrupa, IHE Amerika ve IHE Asya-Okyanusya diğer üç bölgesel yapılanmadır. Bu yapılar altında 19 ülke kuruluşlarını tamamlamış ve gereklilikleri karşılayarak üye ülke sıfatını kazanmışlardır. Ayrıca teknik ve planlama komiteleri bulunmaktadır. Test&tool, Development, Marketing& Communication gibi alt komiteler mevcuttur. Öte yandan çok sayıda büyük proje ile ilişkili bir yapısı vardır. Örneğin Avrupa'da çok önemli olan EPSOS, HITCH, hatta e-Health Governance gibi dev projeler IHE ile ilişkili olarak yürümektedir. Bu nedenle artık IHE'siz bir dünya mümkün değildir ve sağlık bilişimi alanında dünyada ve ülkemizde özlediğimiz bir çözüm için en önemli araçlardandır.

            Sık kullanılan IHE terimleri hakkında birkaç örnek verebilir misiniz?

            İntegrasyon profili en önemli terimlerdendir. İntegrasyon profili belirli bir klinik soruna karşı üretilmiş çözümü sunar. Bir integrasyon profili aktörlerden ve aktörleri oluşturan  “transaction” lardan oluşur. Bu yapıya IHE teknik çerçeve denir. Belirli bir klinik amacı işaret etmek için genellikle profillerden bahsedilir. Connectathon bir başka IHE kavramıdır. Connectivity ve Marathon kelimelerinden türetilmiştir. Yıllık olarak yapılan ve firmaların ürünlerini IHE teknik çerçevelerine göre test ettikleri organizasyondur.

            IHE süreçleri hakkında bizleri kısaca bilgilendirebilir misiniz?

PGTU olarak kısaca özetleyebiliriz.

Planla: Kullanıcılardan oluşan alt komite olan planlama komitesi, klinik gereksinimler konusunda önerilerde bulunur. Senaryolar oluşturur.

Geliştir: Teknik komite bu klinik sorunlara çözümler üreterek ilan eder. Firmalar ise bu çerçevelere uygun yazılım geliştirir.

Test et: Firmalar geliştirdikleri yazılımların teknik çerçevelere uygunluğunu yıllık olarak gerçekleştirilen ve Connectathon olarak adlandırılan test organizasyonlarında test eder. Test sonuçları sonrası başaran firmalar IHE web sayfasında ilan edilir.

Uygula: Sağlık kurumları gereksinimleri doğrultusunda IHE profillerini şartnamelerine ekler. Bu profillerin test sonucu ile başvuran firmalar yazılımlarını uygular.

            IHE'nin hastanelerimize ve kurumlarımıza sağlayacağı yararlar nelerdir?

            Bir kurum ister kendi yazılımlarını geliştirsin ister ise bir yazılım satın alsın, IHE süreçlerinden büyük yarar sağlayacaktır. Bu amaçla kurum kendi gereksinimlerini ve bu doğrultuda integrasyon profillerini belirler veya şartnamesinde talep eder. 60'ın üzerinde profil vardır. Direkt katkıları yanı sıra dolaylı olarak, kaliteli hizmet, daha düşük hasta radyasyon dozu, düşük maliyet, veri bütünlüğü, güvenlik, iş akışında kolaylık gibi çok sayıda yararı vardır. Bu konuda somut yararları ayrıntılı olarak burada anlatmak isterdim. Ancak nerede ise hemen her sorun alanında çözümler ya da geliştirilen çözüm çabaları bulunmaktadır. Yılda iki kez yapılan IHE çalıştaylarımızda bu konuları ayrıntılı olarak işlemekteyiz.

            Hem bir radyolog hem de teknik bir kişi olarak IHE'nin hastanelerimize faydaları nelerdir?

            IHE'nin en çarpıcı yararlarından biri kurumlararası bilgi alışverişine olanak tanımasıdır. Birden fazla kurum bilgi sistemleri IHE profillerini desteklediği takdirde farklı firmalar tarafından üretilmiş olsa da bilgi alışverişinde bulunabilir. Ayrıca IHE profillerini gözeterek geliştirilmiş  PACS, RIS ve HIS yazılımları çok daha etkin bir sistem sunacaktır. Bu arada radyoloji alanı IHE'nin en önemli alanlarından biri olmakla birlikte, IHE'nin sadece radyoloji alanı ile sınırlı  olmadığını vurgulamak isterim. 

            IHE Türkiye hakkında biraz bilgi verebilir misiniz?

            IHE Türkiye uzun bir hazırlık döneminden sonra 2009 yılında IHE kuralları doğrultusunda Türk Radyoloji Derneği ile Tıp Bilişimi Derneği sponsorluğunda ve TıpGörDer (Tıbbi Görüntüleme Teşhis ve Tedavi Teknolojileri Derneği) desteği ile kurulmuştur. Halen Tıp Bilişimi Derneği altında bir Çalışma Grubu'dur. 2010 yılında IHE Avrupa ve IHE Uluslararası tarafından üye olarak kabul edilmiştir. 2010 yılı Ekim ayında IHE Avrupa Genel Kurul toplantısına İstanbul'da ev sahipliği yaptık. Halen vendor Co Chair (Haluk Çelikel) ve user co Chair (Utku Şenol) olarak IHE Avrupa genel kurulu ve yürütme kurulu'na aktif ve oy hakkı bulunarak katılmaktayız. 2013 yılında oldukça önemli bir organizasyon olan IHE Avrupa Connectathon'unu Istanbul'da gerçekleştirmek  üzere girişimde bulunduk. Geçtiğimiz günlerde yapılan Genel Kurul toplantısında onaylandı. 2013 Nisan ayında İstanbul'da yapılacak bu önemli organizasyonun ülkemizde Tıp Bilişimi alanında önemli bir dönüm noktası olacağını düşünüyorum. IHE Türkiye olarak çok sayıda ulusal firmaya destek olduk ve teşvik ettik. Artık somut projeler zamanı geldiğini düşünüyorum.