Sağlık Sisteminin İyileştirilmesi ve Genel Sağlık Sigortası

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı'nca hazırlanan "Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform Önerisi Taslak Metni"nde yer alan bilgilere göre, reformun birinci bileşeni, Genel Sağlık Sigortası Sistemi’ne geçişi kapsıyor.

            Taslağa göre, SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı, Kamu Çalışanları ve Yeşil Kartlılar olmak üzere farklı sunulan Kamu Sağlık Sigortacılığı birleştirilecek. Genel Sağlık Sigortası kapsamında birinci basamak hizmet sunumunda, koruyucu hizmetlerin aktif olacağı, sağlık ve hastalık durumları kayıt altında tutulacağı "Aile Hekimliği"ne dayalı "Birinci Basamak Hizmet Sunumu Modeli"ne uygun bir finansman modeli geliştirilecek.

            Bireylerin acil haller dışında tanı ve tedavileri birinci basamakta yapılacak, ancak yatarak tedavi ile ileri tetkik ve uzmanlık gerektiren hallerde sevk sistemi gereğince sigortalılar ikinci basamak sağlık hizmeti sunan hastanelere sevk edilebilecek.

            Sağlık hizmetleri toplumun öncelikli sağlık sorunları, maliyet etkililik analizleri ve uluslararası normlar dikkate alınarak belirlenecek olan bir "Temel Teminat Paketi" kapsamında sunulacak.

            Tüm vatandaşlar Genel Sağlık Sigortası kapsamına alınacak. Mevcut sağlık sigortalılarında olduğu gibi sigortalının geçindirmekle sorumlu olduğu aile fertleri de ek prim yükü olmaksızın kapsam altında olacak. Ancak yaş sınırı kız ve erkek çocuklar için eğitim şartına bağlı olarak yirmi beş yaş ile sınırlandırılacak. Ailesi adına sağlık yardımı alan çocukların, minimum yaşam düzeyi kriteri dikkate alınarak, bu yaştan sonra kendi adına sağlık yardımı karşılanmaya devam edecek.

            Prim esasına dayalı finansman yapısı kurulacak. Sigortalı ve geçindirmekle sorumlu olduğu ailesi için yüzde 12.5 oranında prim alınacak.

            Konu ile ilgili daha ayrıntılı bilgi almak amacı ile SSK Genel Müdürlüğü Tahsisler Dairesi Başkanlığı Şube Müdürü Atıf Özgen ile bir söyleşi gerçekleştirdik.

-Sizce genel sağlık sigortası Sistemi gerçekleşecek mi?

            -Koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerinin yeterince uygulanamadığı ülkemizde, sağlık hizmetlerinin etkin ve yaygın sunulamaması, Türk toplumunun geleceğini ilgilendiren önemli sorunlarımızın başında yer almaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımlamasına göre; sağlık hem bedensel hem de ruhsal açıdan tam bir iyilik halidir. O halde tüm vatandaşların genel sağlığı bu açıdan ele alınıp çözüme kavuşturulmadıkça sorun çözülmüş olmayacaktır.

                  Vatandaşların yaşam kalitesinin yükseltilmesi ve sağlığın güvence altına alınması kapsamında ilke olarak, sigortalı kesimin devlet hastanelerinden yararlanması, serbest eczane uygulamasına geçiş şartlarının araştırılması, hastanelerin tek elden yürütülmesi yolundaki çalışmalar, genel sağlık sigortasına geçişte birer ilk adım niteliğindedir.

            -Genel Sağlık Sigortası’na geçişi gerektiren şartlar  nelerdir?

            -Mevcut sosyal güvenlik sistemi içerisinde yer alanlar sağlık hizmetlerinden eşit düzeyde   yararlanamamakta, sistemde yer alamayanlar ise Yeşil Kart veya sosyal yardımlar vasıtasıyla kendilerine yer bulmaya çalışmaktadır. Bu olanağı da temin edemeyenler yaşamın zorlu koşullarıyla karşı karşıya kalmaktadır.

            Genel Sağlık Sigortası  sistem olarak kapsamı genişletilebilir olmalı; ancak mevcut sistemde kalıcı yer edinmiş sorunlara da çözüm bulunması gerekmektedir. Alt yapı yetersizliği, personel eksikliği, finansman sıkıntısı, dengesiz personel dağılımı sağlık kurumlarını zora sokan önemli etkenlerin başında gelmek-tedir.

            -Genel Sağlık Sigortası’na nasıl geçilecektir?

            -Sağlık  sisteminin iyileştirilmesinde dikkate alınması gerekli iki sorun; sistemin içinde olup sağlık hizmetlerinden gereği şekilde yararlanamayanlar ile bu hizmetlere sosyal ve ekonomik durumları gereği hiç ulaşamayanların durumudur. Sağlık hizmetleri ülkemizde Sağlık Bakanlığı’nın yanı sıra, SSK tarafından da verilmektedir. “Sağlıkta Dönüşüm Projesi” adı ile Sağlık Bakanlığı’nca başlatılan çalışmalar da güdülen amaç tüm vatandaşları sağlık sigortası kapsamına almaktır. O halde sağlık hizmetlerini sunan kuruluşların yeniden yapılanmada üstlenecekleri konum sorunun diğer önemli yanını teşkil etmektedir.

            Genel Sağlık Sigortası kapsamında her vatandaşa sağlık hizmeti götürülürken, “Aile Hekimliği” uygulamasının yeniden yapılandırılacak sistemde büyük önemi olacağı bizzat Sağlık Bakanı Recep Akdağ tarafından açıklanmıştır. Aile hekimlerinin vatandaşlara nitelikli bir sağlık hizmeti sunabilmesinin temelinde sayıca yeterli olmaları, sağlık istasyonlarının alt yapısının tamamlanması yanında sayıca da yeterli düzeye çıkarılmış olması gerekli görülmektedir. Sağlık istasyonları sayısı altı  bin civarında olup yeni yerleştirilecek sistemde iki katına çıkarılması konusu üzerinde durulmaktadır.

            Aile Hekimliği Sistemi’nin bir model olarak uygulanabilmesi, öncelikle aile hekimi sayısının yirmi beş otuz bin düzeyine ulaşmasını ve sistemde aktif rol üstlenecek  hekimlerin uzmanlaşmasını dolayısı ile eğitimlerine önem verilmesi gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Eğitim için üç yıllık bir sürenin gerektiği, mevcut aile hekimi uzmanlarının sayısının bin yüz civarında olduğu göz önüne alınırsa bu konuda mesafe kaydedebilmenin yetişmiş eleman gücü ile birlikte zamana da gereksinim olduğunu teyit etmektedir.

            Devlet prim ödeyemeyecek durumda olan bir kişi için, asgari ücretin %12.5'i tutarında bir katkıda bulunacaktır. Bu kapsama giren Yeşil Kart sahibi veya Yeşil Kartı olmayan vatandaşların  nüfusun yaklaşık %20 sine tekabül edeceği sayısal olarak yirmi milyona yaklaşan vatandaşların sisteme getireceği maddi yükün yeni sistemin kurulmasında ciddi bir handikap oluşturacağı tahmin edilmektedir. Sisteme dahil olacak sigortalılar kendi primlerini kendileri ödeyeceklerdir. Bu primin tutarı da asgari ücretin %12.5'i kadar olacaktır.

            Genel Sağlık Sigortası uygulamaya girince “Özel Sağlık Sigortaları” tamamlayıcı sigortalar haline dönüşecektir. Bu amaçla da vatandaşların ek prim ödemeleri gerekecektir.

            -Genel Sağlık Sigortası’na geçiş sürecinde planlananlar nelerdir?

            -Vatandaşların ödeme gücü-nü belirlemeye yarayacak bir değerlendirme  sisteminin kurulması,

            Ödeme gücü olmayanların sağlık primlerini kısmen veya tamamen kamu kaynakları ile karşılamak üzere  yeni bir  kaynak oluşturulması,

            Genel Sağlık Sigortası’nın kurulabilmesi için beş milyar dolar civarında bir kaynağa ihtiyaç duyulduğu açıklanmıştır. Sistemin kurulabilmesi aynı zamanda alt yapısının da iyi hazırlanmasına, parametre ve prensiplerinin açıklıkla ortaya konulmasına bağlıdır. Sistemin kurulup uygulamaya geçilebilmesi finansmanı ile birlikte kurumlararası eş güdümün sağlanmasını, Tam Otomasyonun da devriye girmesini gerekli kılmaktadır. Yeniden yapılanacak sistemin kurulmasının yanı sıra yerleşebilmesi de zaman alacak ve zaman içinde değerlendirilecek bir görünüm arz etmektedir.

            Yeni sistemde mevcut randevu uygulamasının şikayetlere meydandan vermeyecek şekilde tasarlanması, Yeşil Kartı istismar edenlerin ayıklanması, günümüzde kötü alışkanlıkların hız kazanması, çevrenin bozulması, beslenme koşullarının ağırlaşması ve de artan nüfus koruyucu hekimliğin önemini arttırmıştır. Bu konularda yürütülen çalışmaların yeterli olduğunu iddia etmek güçtür.

            Genel sağlık Sigortası’na geçiş kademe kademe olmalı, sisteme giriş pilot bölgelerden başlatılmalı alınan sonuçlara göre ülke geneline yaygınlaştırılmalıdır.

            -Genel Sağlık Sigortası’nın dünyadaki uygulamaları nasıldır?

            -Dünyanın  bir çok ülkesinde ve Avrupa Birliği’ne dahil ülkelerde,  ülke insanları devletin sağladığı  sağlık güvencesi kapsamına dahil edilmişlerdir. Almanya’ da  hastanelerdepoliklinik yapılmamakta, yalnızca acil poliklinik hizmetleri verilmektedir. Poliklinik hizmetleri muayenehanelerde verilmekte, hastanede tedavisi gereken hastalar hastaneye kabul edilmektedir.

            Aslında bizde sorunun önemli yanını primli sisteme dahil olmayan mevcut uygulamada Yeşil Kartlı sisteme dahil edilmiş veya yeşil kartı da olmayıp devletin sağlık güvencesine gereksinim duyanların durumu teşkil etmektedir. Sistemin kurulmasında finansman açısından durumu zora sokan işte bu vatandaşlarımızın durumudur.

            -Genel Sağlık Sigortası’na yönelik sizin çözüm önerileriniz var mıdır?

            -Genel Sağlık Sigortasının kurulup devreye sokulmasında bu vatandaşlarımız için kaynak bulup sistemi ayakta tutmanın yolları üzerinde çalışılmalıdır.

            Dış kredi bulunması, sağlık priminin herkesin istifadesine sunacak biçimde basamaklı indirimle tespit edilmesi, bütçeden sağlığa daha fazla pay ayrılması üzerinde düşünülecek çözüm önerileri olabilir.